Suriye Şu An Kimin Elinde? Haritalar, Veriler ve İnsan Hikâyeleriyle 2025 Tablosu

“Suriye şu an kimin elinde?” sorusu sıkça soruluyor ve haklı olarak tek cümleyle yanıtlanamıyor. Ben de merak eden biri olarak, elimdeki verileri, güncel haritaları ve sahadan yansıyan küçük insan hikâyelerini yan yana koyup, sizlerle paylaşmak istedim. Bu yazı savaş haritalarına bakarken insan yüzlerini unutmayan; rakamlarla duyguları aynı masaya oturtan bir sohbet denemesi olsun.

2025’in Kırılma Noktası: “Sonrası” Haritaları

2025’e girerken Suriye’de güç mimarisi yeniden şekillendi. Büyük resimde, geçiş dönemi otoritelerinin etkisi altındaki merkezler; kuzeybatıda HTS ağırlıklı muhalif alanlar; kuzeyde Türkiye destekli SNA bölgeleri; doğu ve kuzeydoğuda ise SDF’nin (yer yer devlet kurumlarına entegrasyon sürecine girmiş) denetimi ve ortak güvenlik düzenlemeleri ön plana çıkıyor. Bu çerçeveyi güncel kontrol-arsa (control-of-terrain) haritaları destekliyor. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Kuzeydoğuda SDF ile Şam arasında 2025 boyunca ilerleyen kurumsal entegrasyon ve güvenlik koordinasyonu haberleri, sınır kapıları ile enerji altyapısına ilişkin yetki paylaşımının müzakere edildiğine işaret ediyor. Bu süreç, sahadaki idari işleyişin yavaş yavaş merkezileştiğini, fakat güvenlikte yerel aktörlerin hâlâ belirleyici kaldığını gösteriyor. :contentReference[oaicite:1]{index=1}

Kim Nerede Etkili? (Kısa Özet)

• Geçiş otoriteleri ve devlet kurumları: Başkent ve ana idari merkezlerde kurumsal kontrol; çevresinde ise farklı düzeylerde ortak güvenlik ve idari düzenlemeler. Haritalar, batı eksenindeki ana ulaşım omurgasında bu etkinliğin ağır bastığını gösteriyor. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
• HTS ve müttefik muhalif yapılar: Kuzeybatıda (özellikle İdlib ve çevresi) fiili idari yapılar, güvenlik kontrol noktaları ve vergi/topluluk hizmetleri üzerinden görünür etki. Bu bölgelerde sınır ekonomisi ve sivil yönetim pratikleri belirleyici. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
• Türkiye destekli SNA bölgeleri: Kuzey hatlarında (Halep’in kuzeyi–Tel Abyad hattı gibi) yerel meclisler, belediye hizmetleri ve güvenlikte hibrit bir düzen; ticaret ve geçiş kapıları gündelik hayatın ritmini belirliyor. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
• SDF/yerel yönetimler: Doğu ve kuzeydoğuda asayiş, yerel meclisler ve enerji sahaları etrafında kademeli “entegrasyon-terkisi” tartışmaları; 2025’in ilkbaharından bu yana artan kurumsal temaslar. :contentReference[oaicite:5]{index=5}

Veriler Ne Diyor? İnsani Tablo ve Hareketlilik

Alanların el değiştirmesi ve güvenlik hattındaki dalgalanmalar, 2025’te yerinden edilme dinamiklerini canlı tutuyor: Yaklaşık 6,7 milyon kişi ülke içinde yerinden edilmiş durumda; kamp ve kamp benzeri yerlerde yaşayanların sayısı ise 2,3 milyon civarında. Bu rakamlar, “kim nereye hâkim” tartışmasını, “insanlar nerede ve nasıl yaşıyor?” sorusuyla birlikte okumamız gerektiğini hatırlatıyor. :contentReference[oaicite:6]{index=6}

Birleşmiş Milletler insani planlama dokümanları, 2025’te koordinasyonun tek çatı altında yeniden kurgulandığını; finansman daralmasının ise hizmet sürekliliği açısından ciddi risk olduğunu vurguluyor. Haritadaki renkler değişse de gıda güvencesizliği, sağlık ve barınma ihtiyaçları azalmış değil. :contentReference[oaicite:7]{index=7}

Haritanın Arka Yüzü: Üç Kısa İnsan Hikâyesi

Rakka’dan bir öğretmen: 2017’de okulu yıkılmış, 2025’te ise dersleri yarı zamanlı bir toplum merkezinde veriyor. “Kimin denetlediği önemli, ama çocukların her gün aynı yerde ders görebilmesi daha önemli” diyor. Bu ses, kuzeydoğuda kurumların kademeli entegrasyonunun günlük hayattaki yansımasını özetliyor. :contentReference[oaicite:8]{index=8}

İdlib’ten bir fırıncı: Un fiyatlarındaki oynaklık ve geçiş noktalarındaki kontroller, ekmek fiyatını belirliyor. “Bugün kimin mührü geçiyorsa onun kuralına uyuyorsun; müşteriye ekmek yetişsin yeter” sözleri, yerel idarelerin gündelik ekonomi üzerindeki etkisini anlatıyor. :contentReference[oaicite:9]{index=9}

Halep kırsalından bir hemşire: Seferberlik hâli azalsa da sağlık lojistiği kırılgan. “Sınırdan gelen malzeme ve yerel yönetimin izni aynı haftaya denk gelirse şanslıyız” diyor. Bu, kuzeydeki hibrit yönetişimin sahadaki pratiği. :contentReference[oaicite:10]{index=10}

Güvenlik Eğilimleri: “Sıcak Noktalar” ve Artçı Sarsıntılar

Haritalar 2025 boyunca belirli cephelerde “contested”/çekişmeli alanların varlığını koruduğunu; özellikle batı ve kuzeybatı hatlarında dönemsel çatışma sıçramaları yaşandığını gösteriyor. Bu tablo, kim elinde tutuyor? sorusunu statikten çok dinamik bir denge olarak okumayı gerektiriyor. :contentReference[oaicite:11]{index=11}

Ekonomi, Enerji ve Sınırlar: Kontrolün Gerçek Testi

Suriye’de “kontrol”, yalnızca askerî mevcudiyetle değil; gümrük kapıları, ana arterler, enerji sahaları ve yerel gelir toplama kapasitesiyle ölçülüyor. 2025’in belirgin başlıkları; kuzeyde sınır-ticaret akışları, doğuda petrol/rafineri çevresindeki idari düzenlemeler ve batıda ana şehirlerde hizmet tedarik zincirlerinin yeniden kurulması oldu. :contentReference[oaicite:12]{index=12}

Sonuç: “Kimin Elinde?” Yerine “Nasıl Yönetiliyor?”

Bugünkü Suriye, tek renkli bir hâkimiyetten çok parçalı ama birbirine temas eden yönetim düzenekleriyle tanımlanıyor. Büyük şehirlerde kurumsal otorite ve geçiş kurumları, kuzeybatıda HTS merkezli fiili idare, kuzeyde SNA’nın yerel yönetim ağı ve doğu–kuzeydoğuda SDF ile devlet kurumları arasındaki kademeli entegrasyon, ülke genelinde güncel dengeyi oluşturuyor. İnsanların güvenliği ve geçimi ise bu denklemin asıl sınavı olmaya devam ediyor. :contentReference[oaicite:13]{index=13}

Topluluk Soruları: Sohbete Katılın

• Sizce “kontrol”ü belirleyen asıl gösterge nedir: askerî varlık mı, yoksa kamu hizmetlerinin sürekliliği mi?
• Kuzeydeki sınır ekonomisinin, yerel yönetimlerin meşruiyeti üzerinde nasıl bir etkisi var?
• Haritalar size ne kadar güven veriyor? Sahadaki tanıklıklarla karşılaştırınca nereler uyuşuyor/ayrışıyor?
• Entegrasyon ve ortak güvenlik düzenlemeleri, 2026’ya giderken çatışma riskini azaltır mı?

::contentReference[oaicite:14]{index=14}